Uluslararası Doğu Avrupa Araştırmaları Platformu (PIEES) bünyesinde planlanan Uluslararası Doğu Avrupa Araştırmaları Kongresi (CIEES)’nin beşincisi “Doğu Avrupa’nın Sosyal ve İktisadi Yapısı” temasıyla İzmir Demokrasi Üniversitesi ev sahipliğinde İzmir’de gerçekleştirildi. Bu kongrede Türkiye’nin tarihsel bağları ve milli menfaatleri açısından hassas bir konumda bulunan Doğu Avrupa coğrafyasının dini, ekonomik ve sosyal açıdan incelenmesi oldukça elzemdi. Özellikle son zamanlarda yaşanan gelişmeler neticesinde Rusya tarafından başlatılan işgal girişimi ile bu bölgenin önemi daha da artmış, Ukrayna özelinde Doğu Avrupa hem Türkiye’nin hem de tüm dünyanın gündemine oturmuştur. Bu bağlamda bölgenin uzmanlarından olan PIEES kurucu üyelerinin ve kongreye katılım sağlayacak diğer bilim insanlarının konu hakkındaki görüş ve önerileri ülke yöneticilerinin bilgilendirilmesi açısından büyük önem kazanmıştı.

CIEES-2022; Açılış töreni, PIEES Kurucu Üyesi ve İzmir Demokrasi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa ÖZTÜRK onuruna yayımlanan armağan kitabının takdimi, sunumlar ve kapanış oturumu olmak üzere dört ana kısımdan oluştu.

İzmir Demokrasi Üniversitesinin merkez binasında bulunan toplantı salonunda Prof. Dr. Mustafa ÖZTÜRK konuşmasıyla başlayan açılış töreninde Doğu Avrupa Tarihi üzerine yapılan akademik çalışmaların önemine vurgu yapılmış ve günümüzdeki Rusya-Ukrayna savaşı üzerine çeşitli değerlendirmelerde bulunulmuştur. Ardından PIEES kurucu üyesi ve başkanı Prof. Dr. Yücel ÖZTÜRK, Platform adına hazırladığı konuşmayı gerçekleştirdi. Ev sahibi üniversitenin rektörü Prof. Dr. Bedriye TUNÇSİPER de kısa bir konuşma yaptıktan sonra kendisine hediye takdimi yapılmıştır.

Türk tarihinin anlaşılması için büyük çaba sarf eden ve bu konuda çok sayıda akademisyen yetiştiren PIEES Kurucu Üyesi ve İzmir Demokrasi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa ÖZTÜRK onuruna öğrencileri tarafından hazırlanan armağan kitabı takdim törenine geçilmiş ve kitabın editör grubu adına Prof. Dr. Yücel ÖZTÜRK ve Dr. Öğr. Üyesi Ayşe Gül HÜSEYİNİKLİOĞLU’nun konuşmaları gerçekleştirilmiştir. Ardından armağan kitabı katılımcıların alkışları eşliğinde Prof. Dr. Mustafa ÖZTÜRK’e takdim edilmiştir. Takdim töreninin ardından toplantı salonunda “Renk” ve “Ahenk” sergi açılışı yapılmıştır. Sakarya Üniversitesi Sanat Tasarımı ve Mimarlık Fakültesi öğretim görevlilerinden Arş. Gör. Emsele BAL ve Öğr. Gör. Songül ERGÜN tarafından hazırlanan sergide birbirinden değerli çini ve ebru çalışmalarına yer verilmiş, katılımcılara görsel bir şölen sunulmuştur.

Sergi açılışından sonra Prof. Dr. Mustafa ÖZTÜRK’ün başkanlığında açılış oturumu gerçekleştirilmiştir. Bu oturumda söz alan konuşmacılar yaşanan Rusya-Ukrayna savaşının tarihsel kökenine, diplomasisine ve siyasi gelişmelerine dair tespitlerini ifade ettiler. Açılış oturumunu sunumlar takip etti. 16 ülkeden 57 akademisyenin katılımıyla gerçekleşen kongrede birbirinden değerli 57 tebliğ sunuldu. Bu kapsamda Prof. Dr. Akhtem DZHELİLOV “Language, Ethnicity and National Identity of Crimean Tatars in XXIst Century: Preserving Social Institutions in the Globalized World” başlıklı bildirisi ile Kırım Tatarları’nın etnik ve ulusal kimliklerini tarihi perspektif ile değerlendirerek saptamış olduğu önemli tespitlerini paylaştı. Aynı oturumda yer alan Dr. Natalia KROLİKOWSKA ve Doç. Dr. Zübeyde Güneş YAĞCI Doğu Avrupa kapsamında, özellikle Kırım bölgesinde yapılan ticaretten dolayısıyla kurulan ilişkilerden bahsettiler. Oturumun sonunda söz alan katılımcıların çeşitli görüş ve sorularını ifade etmeleri ile tam bir bilgi şöleni oluştu ve konular derinlemesine analiz edildi.

Kongrenin ilerleyen oturumlarında Türkiye, Avrupa ve Doğu Avrupa’nın birbirleri ile olan etkileşimi ele alındı. Bu bağlamda “Orta ve Yeniçağ’da Doğu Avrupa Coğrafyasında Yaşanan Göç ve İskân Hareketlerini Salgın Hastalıklar Üzerinden Okumak”, “Migrations in Balkans”, “Türk-Yunan İlişkilerinde Düzensiz Göçmenler”, “Rumeli’den Balkanlara: Bir Bölgenin Terminolojik Dönüşümü”, “Formation of the Geographical Image of Ukraine in the Cultural and Intellectual Space of Eastern Europe in the XIXth Century”, “The Influence of Religious and Ideological Views of Antiquity on the Culture of Europe” başlıklı bildiriler oldukça önemli değerlendirmeler ortaya koydu.

Zikredilen bu üç coğrafyanın tarihi ile geçmişte kurulan ilişkiler ise dikkat çeken bir diğer önemli konuydu. Bu kapsamda Prof. Dr. Mehmet İNBAŞI “Ukrayna’da Bir Türk Kalesi: KAMANİÇE (1672-1699)” başlıklı bildirisi ile Ukrayna topraklarındaki Osmanlı ilerleyişi hakkında dikkat çekici bilgiler verdi. Prof. İnbaşı, “alınamaz” denilen Kamaniçe kalesinin Osmanlılar tarafından 10 gün gibi kısa bir sürede nasıl fethedildiğini canlı bir anlatımla gözler önüne serdi. Ukrayna bölgesinin Osmanlı egemenliğine girdikten sonraki süreci değerlendiren Prof. Dr. Viacheslav STANİSLAVSKY “Kamianets-Podilskyi in the First Decade after Turkish Rule: City Life and Diplomatic Intrigues around It” başlıklı bildirisi ile dönemin olaylarının daha net anlaşılmasını sağladı. Prof. Dr. Olena BACHYNSKA ve Doç. Dr. Svetlana KAİUK Osmanlılar ile Kazaklar’ın etkileşimlerini “Communicative Opportunities on the Border of Civilizations: Ottoman Officials and Danube Cossacks in the Late XVIII – Early XIX centuries” başlıklı bildiri ile çok güzel bir şekilde ifade ettiler.

Toplantılar küresel salgın sebebi ile hybrid olarak gerçekleşti. İki farklı salonda iki gün boyunca devam eden kongrede hem yüz yüze hem de video konferans yolu ile sunumlar yapıldı. Kongreye işgal altındaki Ukrayna topraklarından da katılımlar oldu, bilimsel çalışmaların sunumları yapıldı.

Kapanış oturumu Prof. Dr. Mustafa ÖZTÜRK başkanlığında Prof. Dr. Yücel ÖZTÜRK, Prof. Dr. Mehmet İNBAŞI, Prof. Dr. Azmi ÖZCAN, Prof. Dr. Nuri KAVAK, Prof. Dr. Ferhad TURANLY, Prof. Dr. Ayşe KAYAPINAR, Dr. Natalia KROLIKOWSKA ve tüm katılımcıların iştiraki ile hybrid olarak gerçekleşti. Sırasıyla söz alan konuşmacılar yapılan çalışmanın ciddiyetine ve sunulan tebliğlerin önemine dikkat çektiler. PIEES platformunun kurucularından Prof. Dr. Yücel ÖZTÜRK ve Prof. Dr. Nuri KAVAK Doğu Avrupa araştırmalarının önemini değerlendirdiler ve belirtilen sahadaki bilimsel faaliyetlerin çeşitlenmesini istediklerini belirttiler. Bu kapsamda PIEES bünyesinde Uluslararası yayın yapan Doğu Avrupa Araştırmalar Dergisi’nin yayın sürecinden ve içeriklerinden bahsederek derginin daha zengin içerikle daha iyi yerlere gelmesi gerektiğini vurguladılar. Kapanış oturumu yapılan çalışmaların artırılması ve ileriye taşınması hususunda dilek ve temenniler ile son buldu.

Böylesine verimli bir toplantının hazırlanmasında ve gerçekleşmesinde emeği geçen arkadaşlara ve hocalarıma teşekkürler. Yeni toplantılarda görüşmek dileğiyle…

Dr. Rahman ŞAHİN